Tien jaar NPRZ: tijd voor een evaluatie van de inhoud

Marco Pastors kreeg een standje van het College van B&W over zijn uitspraken na de rellen op de Beijerlandselaan. In het nieuwsartikel in het AD hierover stond te lezen dat hij had gezegd dat de aanstichters idioten waren met “beperkte geestelijke vermogens”. 

Ik bemerkte een, nouja, wat vreemde gewaarwording bij mijzelf. Ik had te doen met de directeur van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid: was.. dat… alles? Die uitspraken zijn toch niet zó vreemd? Dat de relschoppers idioten zijn, dat lijkt me een mening die, nouja, zo’n beetje alle Rotterdammers toegedaan zijn. 

Al append met een collega opperde ik de mogelijkheid dat hij op zijn vingers is getikt vanwege validisme, wat ik een correcte reden zou vinden om de uitspraken te veroordelen. Validisme, neerkijken op mensen die ziek of mindervalide zijn, is een term waar ik zélf tot, zeg, twee à drie jaar geleden nog niet van had gehoord. Maar sinds ik in de coronacrisis allerlei intelligente mensen “dor hout”-argumenten heb horen bezigen is het mij heel duidelijk geworden hoe groot het probleem van validisme is.

Nee, Eeva, appte ze terug “Dat zou mooi zijn, zo ver zijn we nog lang niet!”. Dat is nog even een bruggetje te woke voor deze gemeenteraad.

Dus ik haalde de schriftelijke vragen erbij om deze tik op de vingers wat beter te begrijpen. Wat ik las is de politieke equivalent van de baas die een dossier bijhoudt met fouten die zijn gemaakt door zijn lastige werknemer met vast contract, en wat gretig tevoorschijn wordt gehaald zodra die werknemer weer een misstap begaat. 

De Pvda, D66, GroenLinks en Denk ergeren zich blijkbaar al veel langer over de uitspraken van Pastors. Als eerste wordt duidelijk dat die uitspraken van Pastors na de rellen wel een stuk verder gaan dan alleen de verwensing ‘idioten’. Hij grijpt de rellen aan om zijn eigen programma te promoten, en lijkt zo te suggereren dat er bij heel Rotterdam Zuid een steekje los zit. Op Twitter schreef hij dat hij de indruk had “dat een er een niet-allochtone overmaat zit in de getroffen winkels”. De partijen staan hier terecht bij stil – het is schadelijk en potentieel zelfs roekeloos om zonder feitelijke onderbouwing zo’n gebeurtenis langs etnische lijnen te bekijken.

Ook werd Vers Beton aangehaald als belastend materiaal in de schriftelijke vragen. Zo verwezen de partijen naar het artikel op Vers Beton over de Cultuurcampus, waar Pastors inderdaad opvallende dingen zei, door te stellen dat de Cultuurcampus “niet in eerste instantie bedoeld is om direct iets te betekenen voor de buurtbewoners.” Wethouders Kasmi en Moti bleken hier heel anders naar te kijken. 

Pastors vaart te veel een eigen koers en doet dus uitspraken die niet in overeenstemming zijn met het gemeentebestuur. Het gezegde wil dat ambtenaren maar twee keer in hun leven in de krant mogen staan: bij geboorte en overlijden. Weer terug in je hok dus, zegt deze tik op de vingers.  Dat laat Pastors zich echter niet zo gauw zeggen, want donderdag 4 maart zit hij alweer in de talkshow Rotterdam Late Night van Ernest van der Kwast, om te praten over onderwijs op Zuid. 

Je zou ook kunnen zeggen: met een oud-politicus die bekend staat als de ‘superambtenaar op Zuid’ heeft de raad deze vrijpostige positie zelf gecreëerd. Daarbij komt de vraag op: wordt het Nationaal Programma zelf wel kritisch genoeg gevolgd?

Het is tien jaar geleden dat het rapport van Deetman en Mans verscheen waarin de problemen op Rotterdam Zuid als ‘onnederlands’ werden beschreven, wat aanleiding gaf om het Nationaal Programma op te tuigen. Sindsdien zijn er niet veel onafhankelijke partijen geweest die onderzoek deden naar de resultaten van het Rijksprogramma.

De laatste keer heeft de Rekenkamer ernaar gekeken in 2016, alweer vijf jaar geleden. De resultaten liepen achter bij de voornemens van het programma en – zo schreef de Rekenkamer destijds – het was nog ‘tamelijk onzeker of in de nabije toekomst de gewenste resultaten wel in voldoende mate zullen worden geboekt.’ Een ander onderzoek van de Rekenkamer naar een programma om meer mensen van Zuid aan het werk te krijgen was ook kritisch op de resultaten.

Wij deden zelf ook onderzoek naar de verschillende ‘pijlers’ van het NPRZ. De meest opvallende pijler: wonen, is ingehaald door de realiteit van de oververhitte woningmarkt, met conflicten over hoogoplopende kosten tot gevolg, zo concludeerden wij. Een jaar geleden deed Ronald Buitelaar daarnaast onderzoek naar een belangrijk beleidsprogramma voor het onderwijs: de leertijduitbreiding voor kinderen op Zuid is niet bewezen effectief en stuit op weerstand uit het onderwijs. 

Het is na tien jaar daarom meer dan tijd dat het miljardenprogramma NPRZ als geheel eens goed wordt geëvalueerd. Werkt het en wordt Zuid er beter van? De Rekenkamer zal in 2022 een nieuw onderzoek instellen. Dan wordt er afgerekend op resultaat en inhoud, en niet op praatjes.